Өнөөдрийн “Санкей Шимбун”-д гарсан Хироши Юасагийн “Хятад муугийн тэнхлэгийг орхиж чадах уу?” гэсэн гарчигтай нийтлэлээс доор дурдсан болно.
Хироши Юаса бол жинхэнэ сэтгүүлч.
Энэ нийтлэлийг Япончууд болон дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа хүмүүсийн унших ёстой нийтлэл юм.

Өнгөрсөн хоёрдугаар сард НҮБ-ын төв байрны Аюулгүйн зөвлөлийн танхимын өмнөх ханан дээр Пикассогийн “Герника”-гийн аварга том хивсэн хуулбарыг дахин өлгөв.
Пикассогийн шилдэг бүтээл болох Герника нь 1937 оны дөрөвдүгээр сард иргэний дайны үеэр Испанийн хойд хэсэгт орших Баскийн улсын нэгэн хотыг Германы цэргүүд санамсаргүйгээр бөмбөгдсөн эмгэнэлт явдлаас сэдэвлэн бүтээжээ.
Галд шатаж буй эмэгтэй, нялх хүүхдээ тэврээд орилж буй эхийн тамын дүр зураг одоогийн Украины сүйрлийг илэрхийлж байх шиг.
ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин Украин руу довтлохгүй хэмээн танк, пуужингаар дайрч, дундаас дээш өндөр байшин, сургуулиудыг бөмбөгдсөн. Тэрээр зөвхөн цэргийн байгууламжуудыг онилно гэж хэлсэн.
“Герника II” ба түүнийг дэмжигчид эмгэнэлт явдал
Пикассогийн үзэн ядаж байсан энгийн иргэдийг хамарсан аллага 21-р зуунд “Герника II”-ийн эмгэнэлт явдал болсон.
Тэгсэн мөртлөө тэсрэх бөмбөгийн дуу цуурайтсан нийслэл Киев хотод “Би эх орноо хамгаална. Энэ газар л чухал” гэж 26 настай эмэгтэй хэлж, хэлсэн үг нь миний сэтгэлийг хөдөлгөв.
Энэ бол дэлхийн 2-р дайн дууссанаас хойш Японы ард түмэн эх орноо хайрлах хайр, номлолын мэдрэмж юм.
3-р сарын 2-нд болсон НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн яаралтай ээлжит бус чуулганаар Украинд хийсэн халдлагыг НҮБ-ын дүрмийг зөрчсөн “түрэмгийлэл” гэж үзэн, ОХУ-ын нутаг дэвсгэр, тусгаар тогтнолыг хүчээр зөрчсөнийг буруушаасан тогтоол баталсан.
Япон, АНУ, Европ зэрэг 1141 орон уг тогтоолыг дэмжсэн байна. Харьцуулбал, ОХУ тэргүүтэй таван орон эсэргүүцэж, Хятад, Энэтхэг зэрэг 35 улс түдгэлзсэн байна.
Ялангуяа Хятад улс “шинэ тэнхлэг”-ийн харилцаанд орсон ОХУ-ын Украинд хийсэн халдлагыг “түрэмгийлэл” гэж тодорхойлохоос татгалзаж байна.
Хятадын гадаад бодлого нь тухайн үеийн Ерөнхий сайд Жоу Эньлай улсаа байгуулсны дараа дэвшүүлсэн “Энх тайвны таван зарчим”-д суурилж ирсэн. Бусад орны бүрэн эрхэд халдах, дотоод хэрэгт нь хөндлөнгөөс оролцохыг хэзээ ч дэмжихгүй гэсэн зарчмыг баримталж ирсэн.
2014 онд Украины өмнөд хэсэгт орших Крымын хойгийг ОХУ-ын бүрэлдэхүүнд оруулсныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байх шалтгаан нь энэ зарчим байх ёстой байв.
Харин Ши Жиньпин даргын үед тусгаар тогтнолоо хамгаалах зарчмаас илүү газар нутгийн амбиц давамгайлсан.
Тэрээр Өмнөд Хятадын тэнгис, Зүүн Хятадын тэнгист энэ амбицаа илт хөөцөлдөж, Энэтхэгийн хилийг зөрчиж, ардчилсан засаглалтай Тайваньд агаар, далайгаас шахалт үзүүлж байна.
Оросын “түрэмгийлэл”-ийг яагаад буруушааж болохгүй гэж?
Радиопресс агентлагийн мэдээлснээр, 2-р сарын 24-нд Хятадын ГХЯ-нд болсон хэвлэлийн бага хурал дээр гадаадын сурвалжлагч, хэвлэлийн төлөөлөгч Хуа Чуньин “түрэмгийлэл”-ийн энэхүү тодорхойлолтын талаар харилцан яриа өрнүүлсэн байна.
Франс Пресс агентлагийн сурвалжлагч “Хэрэв та зөвхөн цэргийн бай руу довтлох юм бол өөр улс руу довтлохыг зөвшөөрч болно гэж та бодож байна уу?
Хуа Чуньин “түрэмгийллийн тодорхойлолт нь Украины өнөөгийн байдлыг зохицуулах эхлэлийн цэг рүү буцах ёстой” гэж таагүй, төөрөгдөлтэй байгаагаа илэрхийлэв. Украин “түүхэн нарийн түвэгтэй нөхцөлтэй бөгөөд энэ тал нь өөрчлөлт нь хүн бүрийн харахыг хүсдэг зүйл биш юм.”
Түүний хэлсэн үг шийдэмгий бус байв.
Олон улсын эрх зүйн тодорхойлолтын хувьд “халдлага” гэдэг нь зорилгоос үл хамааран өрсөлдөгчийнхөө эрх мэдэл, нутаг дэвсгэрт халдах, харин “түрэмгийлэл” нь тусгаар тогтнол, бүс нутаг, тусгаар тогтнолоо дангаар нь хасах явдал юм.
Тиймээс Оросын зэвсэгт хүчин Украин руу довтолсон нь тусгаар тогтнол, тусгаар тогтнолд халдсан илт түрэмгийллийн үйлдэл юм.
Ройтерс агентлагийн сурвалжлагч цааш нь “Тэгэхээр та түрэмгийллийг дэмжиж байна уу?” Үүнд Хуа бухимдлаа илэрхийлж, “Би ийм асуулт асуух дургүй.
Хуа хэлэхдээ, “Хятадын тал үүнд нэгдэхгүй бөгөөд асуудлыг зохицуулахыг байнга уриалсаар ирсэн” гэвч Хятад улс хөшигний ард Оросын эрчим хүч, улаан буудайг их хэмжээгээр худалдаж авсан.
ОХУ-ын томоохон санхүүгийн байгууллагуудыг Олон улсын банк хоорондын санхүүгийн Хятад нийгэмлэгээс хассан нь Оросын томоохон санхүүгийн байгууллагуудыг Япон, АНУ, Европын олон улсын төлбөрийн сүлжээ болох SWIFT-ээс хасч, “цоорхой” бий болгож байна.
АНУ-ыг эсэргүүцэх стратегийн ашиг сонирхол
Хожим нь Владимир Путин “цөмийн аюул заналхийлэл”-ээ хэлэх үед “шархадсан баавгай” ямар аюултай болохыг дэлхий нийт ойлгосон.
“Киевийн уналт”-ын хий үзэгдэл ойртож, үйлдвэржсэн долоон бүлэг (Их долоо) Оростой сөргөлдөөн нэгдэж, дэлхийн хамгийн том олон улсын байгууллага болох Хойд Атлантын эвслийн байгууллага (НАТО) байгуулагдав. НАТО Оросыг саатуулах анхны стратегидаа буцаж орсон.
ОЗөвхөн Хятад улс АНУ-ын стратегийн ашиг сонирхлыг сөрөн зогсох Хятад Оросын хамтын ажиллагааны “шинэ тулгуур”-аа хараахан орхиогүй байна.
Энэ бүхний дунд Нью-Йорк Таймс (АНУ)-ын 3-р сарын 3-ны дугаарт гарсан цочирдмоор мэдээлснээр Хятадын эрх баригчид өнгөрсөн хоёрдугаар сарын эхээр Бээжингийн өвлийн олимп дуустал Украинд довтлохгүй байхыг Оросоос хүссэн гэж мэдэгджээ.
Үүнд үндэслэсэн барууны тагнуулын тайланд Хятадын эрх баригчид Моутшир Украин руу довтлохоос өмнө Оросын төлөвлөгөө, зорилгыг мэдэж байсан гэж үзэж байна.
Бээжин үүнийг шууд үгүйсгэв.
“Хоёрдугаар сарын эхээр” нь барууны орнууд Бээжингийн Олимпийг бойкотлосонтой холбогдуулан Путин Бээжинд айлчлахтай давхцаж байна.
Тэрээр Си Зиньпин хоёр “Хятад, Орос хоёр бие биенийхээ язгуур эрх ашгийг хамгаалж байна” гэсэн сэдвээр ер бусын урт хамтарсан мэдэгдэл хийсэн юм.
Хятад, Орос хоёр шинэ эринд орж ирснээ хүлээн зөвшөөрч, АНУ-ын уналтын онолыг дэлгэж, “Дэлхий олон туйлт болж, эрх мэдлийн шилжилт явагдаж байна” гэж мэдэгдэв.
АНУ-ыг бодолцон тэд “гадны хүчнүүдийн хөндлөнгийн оролцоог арилгаж”, “НАТО-г цаашид өргөжүүлэхийг эсэргүүцнэ” гэж бичжээ.
Тэд цааш цааш “Манай хоёр орны найрамдал хязгааргүй, хамтран ажиллахыг хориглосон газар байдаггүй.
Барууны нийгмийн өнцгөөс харахад энэ нь олон улсын либерал дэг журмыг устгах зорилготой “муугийн тэнхлэг”-ийг бий болгосон гэж л харж болно.
Оростой давхар амиа хорлохоос зайлсхийж, түрүүлсэн морио унах төлөвлөгөө
Украинд их хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийсэн Хятадын хувьд Украин эдийн засгийн түнш байсан ч Хятад Оросын харилцааг АНУ-тай өрсөлдөхийн тулд нэн тэргүүнд тавих ёстой гэж Хятад улс үзэж байна.
АНУ-ын Тайванийг хамгаалахын тулд тэд өөрсдийн хүчийг Номхон далайн баруун хэсэг дэх “Азийн фронт”-оос Зүүн Европ дахь “Европын фронт” хүртэл тараах нь чухал гэж тэд үзэж байна.
Гэсэн хэдий ч тэд Украиныг эзлэн түрэмгийлэхэд гар бие оролцож, Оростой зүрх сэтгэлээсээ харьцаж чадахгүй.
Барууныхныг Оросын заналхийллийг өдөөж байна гэж буруутгаж байгаа ч нөхцөл байдлыг аль болох хурдан намжаахыг уриалах байр суурьтай хэвээр байна.
Хятад улс дайны үр дагаврыг тодорхойлж, түрүүлсэн морь унах боломжтой болно.
Хятад, Оросын талтай зэргэлдээх либерал үндэстэн Япон улсын хувьд Украины дайны сургамж бол дарангуйлагч “эрх мэдэл бол шударга ёс” гэж бодож байвал гэрээ, санамж бичгийг цуцалж болно.
1994 оны Будапештийн харилцан ойлголцлын санамж бичиг нь ЗХУ задран унаснаар тусгаар тогтносон Украинд АНУ, Их Британи, ОХУ-аас амласан аюулгүй байдлын баталгаа юм.
Үүний үр дүнд Украин 1996 он гэхэд бүх цөмийн зэвсгээ Орост буцааж өгсөн.
Орос улс 2014 онд Крымын хойгийг өөртөө нэгтгэснээр уг санамж бичгийг хүчингүй болгосон юм.
Хэрэв цөмийн зэвсгээ орхих нь өөр улс довтлоход бэлэн байх цаг бол цөмийн зэвсэгтэй байх нь халдлагад өртөх аюулаас ангижрах цаг юм.